مقاله در مورد تاریخچه پیدایش اردستان

مقدمه :
نگاهی گذرا به اردستان از زمان باستان تا این زمان
اردستان در زمان باستان پایتخت اردوان چهارم بوده که بعضی از سکه نیز این نکته را تایید می کنند و نیز طبق اساطیر داستانی مقر رستم دستان بوده است چنان چه قنات سهراب در این شهر معروف است به این که بانی آن سهراب پسر رستم زال است که معروف به دستان بوده و از دختر پادشاه سمنگان زاده شده و رستم ندانسته آن را کشته و دلیل این مدعا آن است که آورده اند اردستان ارگ ( قلعه) دستان بوده .

انوشیروان دادگر در اردستان متولد شده و تا هنگام عزیمت به مدائن مقیم و ولی عهد قباد بوده است و نیز در دوره اله بویه که اردستان مقر فرمانروایی بوده است.
اردستان تا سال یک هزار سیصد بیست هفت شمسی از نظر تقسیمات کشوری بخش بوده و بخشدار آن جار را اداره می کرده ولی از آن تاریخ به بعد که دولت متوجه اهمیت آنجا گردید تبدیل به شهرستان و فرماندار آنجا را اداره می کند ولی تا کنون وضع بخش های آن تعیین نشده است .

وجه تسمیه اردستان :
اردستان بلوکی است که مرکز آن همان اردستان و مشتمل بر پانصد اندی قبضه و قریه و مزرعه می باشد و لی به معنای ثانی هرچند نسبت به خود شهر اردستان کنونی صدق نمی کند اما با مقایسه با قطعات دیگر آن از قبیل کجورستان ( زواره ، مهاباد ، موغار و توابع ) و قسمت های دیگر تا اندازه ای درست است و چنان چه بعد توضیح داده می شود که اردستان قدمت تاریخی دارد و در گذشته و در ایام پیشین عنوان مدینه و شهر داشته است استنباط می گردد که در زمان سابق بلوقه بر اردستان اطلاق نمی شده و پس از زمان استیلاء ترکان بر ایران این کلمه رواج یافته و از تواریخ فهمیده می شود که در آن زمان به عمران و اهمیت سابق خود باقی نبوده .

اردستان مرکب از دو کلمه ارد به معنای غیور و خشمگین و ستان به معنی مکان باشد و با این فرض می توان گفت وجه تسمیه این است که شهر اردستان در بدو امر به نام یکی از محلات آنجا ظاهراً قلعه میان شهر یا دراروئه خوانده می شده و سپس چون سکنه اغلب آنجا از بزرگان و اردها بوده اند تمام بلوک و مرکز آن به نام اردستان معروف شده است مانند لرستان ، خوزستان و نظایر آن
و یا اینکه چون مردم آنجا مطیع و فرمانبردار بوده اند با این نام نامیده شده اند .

ممکن است کنایه از مردم سیاهی و لشکری باشد یعنی محل و جای سیاه چنانچه معروف است و در تاریخ نوشته شده است که اسپاهان مرکز سپاه بوده و این محل (اردستان ) هم پیوسته جزو سپاهان بوده است .

و نیز احتمال دارد که اردستان متعلب از همان ارد و ارت باشد که به معنی سپاه است و چون اردستان جای سپاه بوده اردستان گفته اند و یا اینکه چون زمین اردستان به سفیدی آرد بوده آنجا را اردستان خوانده اند و به کثرت استعمال ، اردستان گفته شده بود هرچند به ظاهر اشکال دارد زیرا زمین شهر اردستان کنونی سفید نیست ولی با توجه به اینکه اردستان قدیم نزدیک کویر نمک بوده ( این کویر در قدیم الایام میگویند دریا بوده ) و زمین ان سفیده بوده این اشکال مرتفع می شود.

فهرست :
مقدمه « نگاهی گذرا به اردستان از زمان باستان تا این زمان »
وجه تسمیه اردستان
اوضاع جغرافیایی اردستان و تاثیر آن در شکل گیری اردستان
خرابه های ساسانی یا اردستان قدیم
مسجد جامعه اردستان
اجزاء پدید آورنده اردستان
وجه تسمیه و علت ایجاد محلات مختلف اردستان