انرژی صلح آمیز هسته ای
تاریخچه استفاده از انرژی هسته ای در ایران
استفاده از انرژی هسته ای در ایران سابقه ای طولانی دارد که به دهه ۱۹۵۰ میلادی بازمی گردد. اولین گام جدی در این زمینه، انعقاد موافقتنامه همکاری هسته ای غیرنظامی میان ایران و ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۵۷ بود. براساس این توافقنامه، آمریکا تعهد کرد که در زمینه انتقال فناوری هسته ای به ایران همکاری کند. این همکاری مقدمه ای شد تا ایران در سال ۱۹۵۸ به عضویت آژانس بین المللی انرژی اتمی درآید. در ادامه، با راه اندازی اولین رآکتور تحقیقاتی پنج مگاواتی توسط آمریکا در سال ۱۹۶۷ در دانشگاه تهران، ایران رسماً وارد عصر فناوری هسته ای شد.
دانشگاه تهران در این دوره نقش پیشرو و فعالی در توسعه علم و فناوری هسته ای ایفا کرد. تلاش های ایران برای بهره برداری صلح آمیز از انرژی هسته ای با حمایت چهار کشور قدرتمند جهان یعنی آمریکا، آلمان، فرانسه و انگلستان آغاز شد. این همکاری ها در دهه ۱۹۷۰ میلادی به سرعت گسترش یافت و ایران برنامه ریزی کرد که نیروگاه های هسته ای متعددی برای تولید برق احداث کند. برای تحقق این هدف، تاسیس سازمان انرژی اتمی ایران در دستور کار قرار گرفت تا تمامی پروژه های مرتبط با انرژی هسته ای تحت نظارت و مدیریت این سازمان قرار گیرد.
در این دوره، یک شرکت آمریکایی مرتبط با دانشگاه استنفورد به نام SRI طی قراردادی با ایران، نیازهای این کشور در زمینه انرژی هسته ای را بررسی کرد. نتیجه مطالعات این شرکت نشان داد که ایران تا سال ۱۹۹۵ به ۲۰ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی هسته ای برای تامین برق نیاز خواهد داشت. بر این اساس، همکاری ایران با کشورهای غربی توسعه یافت و در سال ۱۹۷۷ دو رآکتور ۱۲۰۰ مگاواتی از آلمان غربی و دو رآکتور ۹۰۰ مگاواتی از فرانسه خریداری شد.
در ادامه، قراردادهایی با شرکت آلمانی «گرانت ورک یونیون» برای احداث نیروگاه هسته ای بوشهر امضا شد و شرکت فرانسوی «یوردیف» نیز همکاری در زمینه غنی سازی اورانیوم و تامین سوخت هسته ای را آغاز کرد. ایران همچنین ۲۰ درصد سهام شرکت یوردیف را خریداری کرد تا اورانیوم غنی شده مورد نیاز نیروگاه های خود را تامین کند.
دلایل ضرورت استفاده از انرژی هسته ای در ایران
استفاده از انرژی هسته ای برای ایران، به ویژه در دهه ۱۹۷۰ میلادی، از جنبه های مختلفی ضروری به نظر می رسید. دکتر پاپلی یزدی، یکی از اندیشمندان برجسته علوم توسعه، در تحلیل این ضرورت ها به چند عامل کلیدی اشاره می کند:
- آینده نگری و کاهش وابستگی به نفت: با توجه به افزایش مداوم قیمت نفت، ایران نیاز داشت تا از منابع نفتی خود در صنایع پتروشیمی استفاده بیشتری کند و وابستگی به صادرات نفت خام را کاهش دهد.
- توسعه فناوری پیشرفته: تمایل مردم ایران به بهره گیری از فناوری های پیشرفته و جایگاه علمی در عرصه بین المللی، یکی دیگر از دلایل اصلی توسعه انرژی هسته ای بود.
- تامین نیازهای داخلی: افزایش جمعیت و تقاضای فزاینده برای انرژی، ضرورت استفاده از منابع جایگزین مانند انرژی هسته ای را برجسته کرد.
جمشید امین زاده، نویسنده و مفسر ایرانی، نیز بر اهمیت این فناوری تاکید می کند. وی معتقد است که محدودیت منابع فسیلی و ضرورت حرکت به سوی انرژی های تجدیدپذیر و پاک، همه کشورها را به سمت توسعه انرژی هسته ای سوق داده است. ایران نیز با در نظر گرفتن این واقعیت ها، به معاهدات بین المللی مانند ان پی تی پیوست و همکاری خود را با آژانس بین المللی انرژی اتمی آغاز کرد.
چالش های پیش رو و تغییرات پس از انقلاب اسلامی
با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹، روند همکاری های بین المللی در حوزه انرژی هسته ای دستخوش تغییرات اساسی شد. کشورهای غربی، از جمله آمریکا، فرانسه و آلمان که پیش تر از توسعه فناوری هسته ای ایران حمایت می کردند، به دلایل سیاسی و تحولات منطقه ای، از ادامه این همکاری ها خودداری کردند. این در حالی بود که ایران همچنان به دنبال تحقق اهداف خود در زمینه انرژی هسته ای صلح آمیز بود.
امروزه، با وجود تمامی چالش ها، ایران توانسته است بخشی از این فناوری را به طور مستقل توسعه دهد و در زمینه های متعددی از جمله تولید برق، پزشکی هسته ای و تحقیقات علمی از آن بهره برداری کند.
فرمت فایل: WORD
تعداد صفحات: 14
مطالب مرتبط