بخش اول
«خواب در قرآن و روایات اسلامی»
مردم از قدیم الایام که نمی توان تارخش را مشخص کرد نسبت به رویا و خواب عنایت خاصی داشته اند و در هر قوم در هر منطقه و با هر ملیتی قوانین و موازین مختلفی برای خواب و تعبیر خواب بوده است. که با آنها خوابها را تعبیر می کرده اند و در مورد خیر و شرّ خواب ها به بحث می نشسته اند و با انجام مراسم خاص سعی در جلوگیری از وقوع و عملی شدن خوابهای بد و شیطانی داشته اند.
امروزه نیز علی رغم پیدایش مکاتب فلسفی که متافیزیک و روح را کاملاً انکار می کنند دانشمندان و فلاسفه نمی توانند براحتی از این مسئله عبور کنند و بی تفاوت بمانند و همیشه دغدغه خاطر همه بوده است.
در متون مذهبی باقیمانده از مذاهب بسیار قدیمی به روح و ماوراء طبیعت بسیار توجه شده است و عالم متافیزیک بزرگتر و مهمتر از طبیعت ظاهری نشان داده شده است. از جمله در کتاب مقدس قرآن که کاملترین کتاب مذهبی است و در سوره های مختلف آن بصورت های گوناگون در مورد این امر مهم صحبت شده است و اعتنایی خاص شده است. چنانکه رویای حضرت ابراهیم (ع) را در مورد فرزندش آورده و می فرماید:
«بعد از آنکه با او به منی رسید (با حضرت اسماعیل) گفت ای پسر من در خواب دیدم که تو را زبح می کنم ببین تا نظرت در این باره چیست؟
گفت ای پدر بجای آر آنچه را که بدان مامور شده ای … تا آنجا که … ما ندایش کردیم ای ابراهیم رویای خود را تصدیق کردی» «صافات 105»
و در داستان زیبای یوسف صدیق رویای یوسف را نقل کرده اند که می فرماید:
«زمانیکه یوسف به پدرش گفت ای پدر در خواب دیدم یازده ستاره و شمس و قمر را که برایم سجده می کنند» «یوسف 4»
و همچنین رویای دو رفیق زندانی یوسف علیه السلام را چنین حکایت می کند:
«یکی از آندو گفت در خواب می بینم که شراب می گیرم و دیگری گفت می در خواب می بینم که بالای سرم طبقی نان حمل می کنم و مرغان از آن می خورند ما را به تفسیر خبر ده که ما تو را در نیکوکاران می یابیم»
و بعد در ادامه داستان یوسف خواب پادشاه مصر را حکایت می نمایند:
«پادشاه گفت: من در خواب هفت گاو فربه را که هفت گاو لاغر آنها را می خورند و هفت سنبله سبز و سنبله های خشک دیگر. هان ای کرسی نشینان نظر دهید مرا در رویایم» «یوسف 43»
و در سوره طه خواب مادر حضرت موسی را حکایت نموده می فرماید:
«و چون وحی کردیم به مادر تو آنچه وحی شدنی است که او را بگذارد در صندوق و بینداز بدریا» «طه 390»
در روایات مختلف اشاره شده که این وحی بصورت رویا بوده است. و خوابهائی نیز از رسول خدا نقل کرده و می فرماید: «زمانیکه خداوند ایشان را در عالم رویا بتو اندک نشان داد، که اگر ایشان بسیار جلوه می کرد هرآینه سست می شدید و در اینکه به جنگشان اقدام بکنید یا نه نزاع می کردید» «انفال 43»
و نیز فرموده: «هرآینه خداوند در عالم رویا به رسول خدا بحق راست گفت که بزودی به مسجدالحرام وارد می شوید ان شاءالله در حالیکه ایمن باشید و سرهایتان تراشیده باشید و تقصیر کرده باشید و ترسی بر شما نباشد» «فتح 27»
و نیز می فرماید: «ما خوابی که بتو نشان دادیم قرارش ندادیم مگر فتنه و امتحان مردم» »اسواء 60»
عده زیادی از ائمه نیز به خواب توجه زیادی کرده اند از جمله اینکه بسیاری از ائمه این آیه را از سوره یونس که می فرماید:
«لَهُم بشری فی حیات الدنیا و فی الاخره لا تبدیل بکلمات الله ذلک هو الفوز العظیم»
منظور از بشارت در این آیه را بعضی به بشارت فرشتگان در آستانه مرگ به انسان و بعضی آنرا خواب تعریف می کنند.
پیامبر در مورد خواب می فرماید:
«الرویاء ثلاثه بشری من الله و لحزین بن الشیطان و الذی بحدت به الانسان نفسه خیره فی منامه»
خواب و رویا سه گونه اند گاه بشارت از ناحیه خداوند. گاوه وسیله غم و اندوه از سوی شیطان و گاه مسائلی است که انسان در فکر خود می پروراند و آن را در خواب می بیند.
و باز از ابوذر نقل شده است که فرموده:
«الرویا الصالحه جزء فی سته و اربعین جزء النبوه»
خواب صالحه جزئی از چهل و شش جزء پیغمبری است.
و نیز در خبر است در آخرین روزهای زندگی پیغمبر وقتی عده ای بحضور رسیدند و سوال کردند ای پیامبر اگر اجل شما فرا رسد و رحلت کنید. کارهای دین را چگونه بدانیم و چگونه اخبار را بفهمیم که پیامبر فرمودند: ای یاران بعد از وفات من وحی منقطع شود ولی مبشرات قطع نگردد. پرسیدند: یا رسول الله مبشرات چیست. پیامبر فرمودند:
«الرویا الصالحه التی یراها المرء الصالح اویراهاکه»
یعنی دیدن خوابهای صالحی که مردان صالح ببینند یا کسان دیگر و از حضرت علی (ع) نقل شده است چون مومنی خواب ببیند واجب است دانستن تعبیر آن تا از بهره نیکوی آن مطلع گردد و از خواب بد باید حذر کرد و به دعا و عبادت و صدقه دادن تا تعبیر نپذیرد و به انجام نرسد.
با اشاراتی که شد لزوم بررسی این موضوع دو چندان می شود پس به بررسی نظرات مختلف درباره حقیقت خواب و رویا می پردازیم و تفسیرها و نظرات مختلف را بطور جداگانه مطرح و مقایسه می کنیم.
– تفاسیر خواب:
– تفسیر مادی
– تفسیر روحی
مادیها می گویند خواب دیدن چند علت می تواند داشته باشد:
الف) نتیجه مستقیم کار روزانه
ب) سلسله آرزوهای برآورده نشده که در خواب می بینیم. مثال: تشنه – خواب آب می بیند.
ج) ممکن است از ترس باشد – مثلاً شخص ترسو همیشه خواب دزد و قاتل می بیند.
فروید و پیروانش یکنوع تفسیر مادی دیگری نیز دارند آنها معتقدند «خواب و رویا عبارتست از ارضای تمایلات واپس زده و سرکوفته ای که همیشه با تغییر و تبدیلهایی برای فریب (من) به عرصه خودآگاهی روی می آورند»
آنان روان آدمی را به دو بخش تقسیم می کنند. بخش آگاه یعنی آنچه به تفکر روزانه و معلومات ارادی و اختیاری انسان ارتباط دارد.
و بخش ناخودآگاه یعنی بخشی که در ضمیر باطن به صورت یک میل ارضاء نشده پنهان گردیده است. یعنی ما امیال بسیاری داریم و به عللی نتوانسته ایم آنها را ارضاء کنیم و در ضمیر باطن ما جای دارند و به هنگام خواب که هستیم خودآگاه از کار می افتد و برای یک نوع اشباء تخیلی به مرحله خودآگاه روی می آورند و گاهی بدون تغییر منعکس می شوند مثلاً عاشق خواب محبوب از دست رفته اش را می بیند و گاهی این تصاویر تغییر شکل می دهند.
بنابراین رویا همیشه مربوط به گذشته است و هرگز از آینده خبر نمی دهد و تنها می تواند وسیله خوبی برای خواندن ضمیر ناخودآگاه باشد و به همین جهت برای درمان بیماریهای روانی که متکی به کشف ضمیر ناخودآگاهی است از خوابها کمک می گیرند.
بعضی دیگر از دانشمندان میان خواب و نیازهای غذایی بدن رابطه قائلند مثلاً کسی که خواب ببیند موهای سرش سفید شده ویتامین «ب» B کم دارد اما فلاسفه روحی تفسیر دیگری برای خواب دارند.
فرمت فایل: WORD
تعداد صفحات: 42
مطالب مرتبط