تحقیق درباره ایمنی سیستم ها

مقدمه:
با روند شتابزده ای که از نیمه دوم قرن بیستم در توسعه و گسترش سیستمهای حساس و پیچیده بوجود آمد، این ایده قوت یافت که برای ارزیابی ایمنی سیستمها دیگر نمی توان منتظر وقوع حوادث شد تا بتوان از طریق تجزیه و تحلیل آن نقاط ضعف سیستم را شناسایی و برطرف کرد و لذا سعی گردید که روشهایی برای ارزیابی ایمنی ابداع شود که قادر باشند پتانسیل وقوع خطر را قبل از عملیات سیستم شناسایی نمایند که نتیجه این تلاشها به شکل گرفتن علم «ایمنی سیستم ها» منجر شد که براساس یک برنامه طرح ریزی شده، قانونمند و سازماندهی شده و در قالب یک فرایند «پیش گیرنده» قرار داد.

از طرف دیگر با وجود همگانی گسترش صنایع با توسعه و تقویت علم ایمنی در کشورهای توسعه یافته، در کشور ما علی رغم تلاشهای زیادی که در راه گسترش صنایع مختلف مبذول گردیده است، بعد اساسی «ایمنی صنایع بدست فراموشی سپرده شده و یا حداقل بصورت سطحی بدان پرداخته شده بطوریکه متاسفانه در اغلب اوقات در حد آنالیز حوادث آنهم در حد یک بعدی و در راستای سلب مسئولیت از مدیران رده بالا و مقصر جلوه دادن بعضی دیگر متوقف مانده است که در این پروژه سعی می شود با معرفی یکی از تکنیک های قانونمند که بر پایه فلسفه «پیش گیرنده» قرار دارد به تجزیه و تحلیل مقدماتی خطر این شرکت پرداخت.

مفهوم ایمنی سیستم:
عبارت است از بکارگیری مهارتهای فنی و مدیریتی ویژه در قالبی نظام مند و آینده نگر به منظور شناسایی و کنترل خطرات موجود در طول عمر یک پروژه، برنامه یا فعالیت بعبارت ساده تر ایمنی سیستم عبارت است از فرایند تجزیه و تحلیل خطرات و کنترل آنها که از فاز ایده سیستم شروع و در کل فازهای طراحی، ساخت، آزمایش، استفاده و کنار گذاشتن آن ادامه یابد.

لازم به ذکر است که کاربرد درست ایمنی سیستم نیازمند بکارگیری دقیق روشهای مهندسی به همراه کنترل های مدیریتی لازم جهت اطمینان از کاربرد دقیق و اقتصادی آنهاست لذا فعالیتهای ایمنی سیستم را می توان در دو دسته کلی فعالیتهای مهندسی، فعالیتهای مدیریتی تقسیم بندی کرد.

تعاریف و اصطلاحات:

• ایمنی: در فرهنگ لغات اصطلاح ایمنی به معنی امنیت، آسایش، سلامتی و…آمده است و از نظر تعریف عبارتست از میزان یا درجه فرار از خطر. ایمنی کامل یعنی مصونیت در برابر هر نوع آسیب، جراحت و نابودی که با توجه تغییرپذیری ذاتی انسان و غیر قابل پیش بینی بودن کامل اعمال و رفتار او و همچنین علل دیگر به نظر می رسد که هیچگاه ایمنی صددرصد حتی برای یک دوره اصطلاحاتی نظیر«پیشرفت ایمنی»، «ارتقاء ایمنی» و «ایمن تر» و… استفاده می کنند.
• سیستم: عبارتست از مجموعه افراد، تجهیزات، قوانین، روشها و دستورالعملها به منظور اجرای یک فعالیت معین دریک محیط خاص کنار یکدیگر قرار می گیرند.
• ایمنی سیستم: استفاده از یک حد بهینه و مطلوب از ایمنی با بکارگیری اصول مهندسی و مدیریت ایمنی سیستم جهت کسب ابتکار عمل و غلبه بر مسائل حاد عملیاتی در طول چرخه عمر سیستم.
• خطر: به شرایطی اطلاق می شود که پتانسیل رساندن آسیب و صدمه به کارکنان، خسارات به وسایل، تجهیزات، ساختمانها و از بین بردن مواد یا کاهش قدرت کارآیی در اجرای یک عمل از قبل تعیین شده باشد.
• شدت خطر: عبارتست از یک توصیف طبقه بندی شده از سطح خطرات بر اساس پتانسیل واقعی یا مشاهده شده آنها در ایجاد جراحت، صدمه و یا آسیب.
• احتمال خطر: عبارتست از امکان بروز شرایط خاص در یک وضعیت معین یا محیط کاری.
• حادثه: واقعه برنامه ریزی نشده و بعضاً صدمه آفرین یا خسارت رسان که انجام، پیشرفت، یا ادامه طبیعی یک فعالیت یا کار مختل می سازد و همواره در اثر یک عمل یا کار نا ایمن یا شرایط ناایمن و یا ترکیبی از آن دو به وقوع می پیوندد.
• شبه حادثه: رویدادهایی هستند که هر چند می توانند باعث صدمه و یا جراحت شوند ولی به موارد ذکر شده منجر نشده و به اصطلاح به خیر می گذرند.
• اعمال ناایمن: تخطی از یک روش یا عمل معمول، صحیح و قابل قبول، قرارگرفتن غیر ضروری در معرض یک خطر یا انجام کاری که سطح ایمنی را از حد طبیعی پایین می آورد، عمل یا کار ناایمن نامیده می شود.
• شرایط ناایمن: شرایط فیزیکی که در صورت تصحیح نشدن ممکن است به حادثه منجر شود.
• خطای انسانی: ناتوانی در انجام وظایف ضروری (یا انجام یک فعالیت ممنوع) که ممکن است باعث به هم خوردن فعالیتهای برنامه ریزی شده و صدمه به تجهیزات یا اموال بشود.
• ریسک: عبارتست از امکان وقوع حادثه بر حسب احتمال وقوع و شدت آن.
• شکست یا نقض: عدم توانایی یک جزء، وسیله یا سیستم در اجرای عملکرد مورد انتظار و یا انجام یک عمل یا فعل ناخواسته را تقض یا شکست گویند. به عنوان مثال بصدا در نیامدن زنگ اعلام آتش سوزی در موقع حریق و یا بصدا در آمدن آن در مواقع غیرضروری هر دو نقض محسوب می شوند.
• قابلیت اعتماد: عبارت از حد اطمینانی است که یک محصول یا سیستم می تواند کارکرد معین خود را تحت شرایط عملیاتی و محیطی از پیش تعریف شده برای یک مدت معین انجام دهد.